ANATOMIA I FIZJOLOGIA: TKANKI => TKANKA ŁĄCZNA

W poniższej notatce możecie znaleźć kilka wyjaśnień jednego pojęcia. Jest to po to, by każdy znalazł dla siebie najwygodniejsze i najlepsze. W całym dziale "opiekun medyczny", korzystam z notatek oraz z wiedzy zawartej i znalezionej w internecie :) Enjoy :)

TKANKA ŁĄCZNA

Rozwija się z mezenchymy (Tkanka łączna zarodkowa. Występuje tylko w okresie zarodkowym.), zbudowana jest z istoty międzykomórkowej (zwykle przeważa), w której rozmieszczone są 3 rodzaje włókien:

- kolagenowe (klejodajne)

- sprężyste (elastyczne)

- siateczkowe (retikulinowe)

O kolagenie mówi się często, że jest białkiem młodości. Nieprzypadkowo jest składnikiem wielu kremów i suplementów, których zadaniem jest uzupełnianie jego niedoborów. Co o nim wiemy?

Kolagen

Jest głównym składnikiem tkanki łącznej, jednej z podstawowych i jednocześnie najbardziej zróżnicowanych tkanek występujących w organizmach zwierzęcych, również w organizmie człowieka. Kolagen to białko strukturalne składające się z aminokwasów, z których najważniejsze to: prolina, glicyna, hydroksyprolina i hydroksylizyna. Podstawową funkcją kolagenu w organizmie człowieka jest zdolność do tworzenia z komórek tkanek i narządów. Stanowi ok. 1/3 wszystkich białek w ludzkim organizmie i jest niezbędny do jego prawidłowego funkcjonowania. Włókna kolagenowe to struktury zbudowane z kolagenu o bardzo wysokiej odporności na rozciąganie. Ze względu na tę cechę stanowią podstawowy budulec skóry, ścięgien, kości, stawów, rogówki oka. Tworzą rodzaj rusztowania, dzięki któremu możliwe jest właściwe umocowanie narządów wewnętrznych.

Rola kolagenu w procesach starzenia

Ludzki organizm ma zdolność syntezowania kolagenu, która przebiega w różny sposób i w różnym czasie z zależności od rodzaju kolagenu. Obecnie wyróżnia się kilkanaście rodzajów kolagenu, jednak niezależnie od tego gdzie występuje pierwsze zmiany polegające na jego stopniowym zanikaniu występują już po 25 roku. W okolicach 70 roku życia synteza kolagenu niemal zupełnie zanika. Skutkiem problemów z prawidłową odnową włókien kolagenowych mogą być zmiany w pracy narządów wewnętrznych, problemy ze stawami, widzeniem, osłabienie włosów i zębów. Najszybciej zauważalnym objawem niedoboru kolagenu jest brak elastyczności, utrata jędrności, suchość skóry i widoczne zmarszczki. Proces ten ulega gwałtownemu nasileniu w trakcie menopauzy, ponieważ spadek poziomu estrogenów w organizmie kobiety bezpośrednio wpływa na zaburzenia syntezy kolagenu oraz zmianę jego właściwości - siateczka włókien kolagenowych staje się bardziej rozrzedzona i mniej elastyczna.

Jak wzmocnić włókna kolagenowe?

Nie da się całkowicie zapobiec degradacji włókien kolagenowych, jednak możemy skutecznie wpłynąć na utrzymywanie prawidłowego przebiegu procesów syntezy kolagenu. Istotną rolę odgrywa dieta, która powinna być różnorodna i bogata w miedź oraz witaminy C, E i A, które sprzyjają właściwej syntezie włókien kolagenowych. Szczególnie ważny jest odpowiednio wysoki poziom witaminy C w organizmie, ponieważ bezpośrednio uczestniczy ona w syntezie włókien kolagenowych. Należy zwracać także uwagę na ochronę skóry przed promieniowaniem ultrafioletowym za pomocą specjalnych preparatów zawierających stabilne filtry zapewniające ochronę przed promieniowaniem UVB oraz UVA docierającym w głąb skóry, do włókien kolagenowych.

włókna sprężyste - są to rozgałęzione włókna tkanki łącznej zbudowane z białka elastyny o konstrukcji podobnej do kolagenu, jednak specyficzne zwinięcie łańcuchów polipeptydowych nadaje cząsteczce znaczną elastyczność. Często tworzą sieci w obrębie narządów, w których skład wchodzą. Występują w tkance chrzęstnej sprężystej, w skórze, więzadłach i ściankach naczyń.

Włókna siateczkowe (włókna siateczkowate, włókna retikulinowe, włókna srebrochłonne) – delikatne włókna tkanki łącznej siateczkowatej zbudowane z kolagenu i glikoprotein, tworzące sieci podtrzymujące komórki. Stanowią zręby narządów wewnętrznych, między innymi wątroby, śledziony i węzłów chłonnych.

WYRÓŻNIA SIĘ 7 RODZAJÓW TKANKI ŁĄCZNEJ:

- tkanka łączna włóknista luźna

- tkanka łączna włóknista zwarta

- tkanka siateczkowa

- tkanka tłuszczowa (żółta i brunatna)

- tkanka galaretowata

- tkanka chrzęstna

- tkanka kostna

TKANKA ŁĄCZNA WŁÓKNISTA LUŹNA

Zawiera niewiele włókien (kolagenowych i sprężystych), natomiast wiele różnego rodzaju komórek: fibroblastów, fibrocytów, makrofagów, komórek tucznych, komórek plazmatycznych, komórek barwnikowych i innych.

Występuje we wszystkich narządach, styka się z komórkami innych tkanek, oplata je i wypełnia przestrzenie międzykomórkowe, pośrednicząc między naczyniami, a komórkami w transporcie składników odżywczych i produktów przemiany materii.

Jest miejscem powstawania stanów zapalnych i odczynów alergicznych  oraz ma zdolność odradzania elementów komórkowych i włókien.

Jest zdolna do wykonywania bardzo złożonych czynności: fagocytozy, wytwarzania ciał odpornościowych, aktywacji leków itp.

TKANKA ŁĄCZNA WŁÓKNISTA ZWARTA

Ma budowę podobną do tkanki łącznej włóknistej luźnej, ale zawiera dużą liczbę włókien grupujących się w pęczki. Są to głównie włókna kolagenowe i częściowo włókna sprężyste, jest w niej mniej komórek, wśród których przeważają fibrocyty.

Zbudowane są z niej: ścięgna, więzadła, powięzie.

Jeżeli w tkance przeważają włókna sprężyste, to mówimy o więzadłach żółtych (odcień żółtawy włókien sprężystych). Może mieć utkanie regularne (ścięgna) lub nieregularne (powłoka wspólna, torebki narządów).

TKANKA ŁĄCZNA SIATECZKOWA

Jest to szczególnie ważny rodzaj tkanki łącznej. Jej komórki łącząc się z wypustkami tworzą siateczkę, w której oczkach przebiegają włókna siateczkowe i znajdują się limfocyty.

Tkanka ta występuje w: grudkach chłonnych, śledzionie, szpiku kostnym, w wątrobie.

Tkanka siateczkowa i komórki śródbłonka wyścielającego naczynia włosowate wątroby, szpiku kostnego oraz makrofagi i monocyty, tworzą razem układ siateczkowo-śródbłonkowy, tzw. Układ makrofagów.

ROLA UKŁADU SIATECZKOWO-ŚRÓDBŁONKOWEGO:

- niszczenie różnych ciał pochodzenia własnego i zewnętrznego przez makrofagi

- wytwarzanie przeciwciał

Grupa glikoproteidów uwalnianych przez komórki w odpowiedzi na zakażenie, nosi nazwę interferonu (IFN). Wykazuje on także działanie przeciwnowotworowe.

- wytwarzanie niektórych składników morfotycznych krwi.

Część komórek tkanki łącznej siateczkowej, różnicuje się w kierunku czynności żernych, magazynowaniu i włóknotwórczych, część natomiast w kierunku czynności krwiotwórczych, przekształcając się w hemocytoblasty, które są komórkami macierzystymi dla erytrocytów, granulocytów, megakariocytów.

Szpik kostny - jedyna tkanka krwiotwórcza u dorosłego człowieka, miękka, gąbczasta i silnie ukrwiona. Wypełnia wnętrze jam szpikowych kości długich oraz przestrzenie międzybeleczkowe kości gąbczastej.

Rozróżniamy dwa rodzaje szpiku kostnego: czerwony i żółty.

Szpik czerwony to tkanka krwiotwórcza, która w życiu płodowym i w okresie dorastania znajduje się we wszystkich kościach, a u człowieka dorosłego pozostaje głównie w kościach miednicy, kręgach, obojczykach, żebrach oraz mostku, a także w kościach czaszki, łopatkach i nasadach kości długich. Produkuje elementy morfotyczne krwi, takie jak erytrocyty, leukocyty, trombocyty.

Szpik czerwony dzielimy na dwie części:
- przedział naczyniowy, który jest utworzony z szerokich naczyń zatokowych. Ich ścianę tworzą charakterystyczne komórki śródbłonka okienkowatego. Dodatkowo na zewnątrz ściany znajdują się liczne komórki przydankowe regulujące proces przechodzenia dojrzałych krwinek z szpiku do krwi.
- przedział hemopoetyczny zbudowany z tkanki łącznej siateczkowatej, w której umieszczone są komórki układu krwiotwórczego.

Szpik żółty składa się głównie z komórek tłuszczowych, którego zawartość wraz z wiekiem każdego osobnika wzrasta. Nie zachodzą w nim procesy krwiotworzenia. Może ulec przemianie w szpik czerwony w sytuacji przedłużającego się zapotrzebowania na nowe krwinki.

ZATEM.. CZYM JEST SZPIK KOSTNY?

Szpik kostny to galaretowata tkanka znajdująca się w niektórych kościach. Rozróżnia się szpik kostny czerwony oraz szpik kostny żółty.

Szpik kostny czerwony jest miejscem powstawania i wzrostu takich komórek krwi jak: krwinki czerwone, krwinki białe i krwinki płytkowe i znajduje się głównie w kościach płaskich i kręgach. Najwięcej jest go w kościach biodrowych i stąd bywa pobierany do przeszczepienia. Starzenie się powoduje, że jego ilość zanika przekształcając się w szpik kostny żółty.

Szpik kostny żółty składa się głównie z komórek tłuszczowych i tkanki łącznej, a jego zawartość wraz z wiekiem każdego osobnika wzrasta.

PRZESZCZEP SZPIKU – CO TO JEST?

Przeszczepianie szpiku to tak naprawdę przeszczepianie komórek krwiotwórczych. Pierwotnie pobierano i przeszczepiano szpik (ang. bone marrow). Obecnie jako źródło komórek hematopoetycznych (krwiotwórczych) wykorzystuje się także krew obwodową (ang. peripheral blood stem cells) lub, najrzadziej, krew pępowinową (ang. cord blood units).

Wyróżnić można trzy rodzaje przeszczepów: przeszczep autologiczny, syngeniczny i allogeniczny. Terminy te odnoszą się do źródła (dawcy), od którego uzyskuje się komórki krwiotwórcze.

• przeszczep autologiczny – popularnie zwany „autoprzeszczepem”
  Komórki pobierane są od samego chorego i po odpowiednim przygotowaniu przeszczepiane mu z powrotem.
• przeszczep allogeniczny – zwany czasem „alloprzeszczepem”
  Polega na pobraniu komórek od osoby zdrowej (dawcy ) i przeszczepieniu ich odpowiednio przygotowanej osobie chorej (biorcy). Do przeszczepienia allogenicznego wybiera się osobę – dawcę, spokrewnioną lub niespokrewnioną z pacjentem, zgodną w zakresie antygenów układu HLA (zgodności tkankowej).
• przeszczep syngeniczny – dawcą komórek krwiotwórczych jest identyczny („jednojajowy”) bliźniak, zgodny w zakresie antygenów tkankowych.

Wybór rodzaju transplantacji uzależniony jest od rodzaju choroby (rozpoznania), dostępności dawcy szpiku, od ogólnego stanu chorego, czasu trwania choroby, jej stanu klinicznego (zaostrzenia, remisji, czasu od momentu rozpoznania), współistniejących infekcji, zwłaszcza wirusowych (np. HCV, CMV) oraz wieku chorego.

TKANKA TŁUSZCZOWA

Wyróżnia się 2 rodzaje tkanki tłuszczowej:

1.       Tkanka tłuszczowa żółta

2.       Tkanka tłuszczowa brunatna

Tkanka tłuszczowa biała (żółta)

Jej cechą charakterystyczną jest mała masa istoty międzykomórkowej. Komórki tkanki tłuszczowej żółtej zawierają jedną, dużą kroplę tłuszczu, która otoczona jest cienką warstwą cytoplazmy oraz jedno spłaszczone jądro, położone peryferyjnie. Główną funkcją tej tkanki jest magazynowanie tłuszczu, a także wytwarzanie tłuszczów (lipogeneza) i rozkładanie ich (lipoliza).

Tkanka tłuszczowa brunatna

Tkanka ta jest charakterystyczna dla ssaków. Występuje u prawie wszystkich noworodków. U gatunków hibernujących, określana nazwą gruczoły snu zimowego, występuje w dużych ilościach i pozostaje przez całe życie. Komórki tkanki tłuszczowej brunatnej zawierają liczne krople tłuszczu z jednym okrągłym, położonym centralnie jądrem.

U ludzi pojawia się w ostatnich dwóch miesiącach życia płodowego, w rozwiniętej postaci występuje w okresie niemowlęcym, następnie powoli zanika. Znajduje się między łopatkami, w okolicy szyi, śródpiersia oraz dużych tętnic i nerek. Jej główną funkcją jest wytwarzanie ciepła; w niewielkich ilościach wytwarza też leptynę.

Tkanka tłuszczowa pełni funkcje:

·         magazynującą – w sytuacji, kiedy organizmowi przez określony czas dostarczana jest nadwyżka substancji odżywczych, jej komórki syntezują, po czym odkładają w cytoplazmie tłuszcze obojętne

·         termoizolacyjną

·         metaboliczną (m.in.: wpływ na insulinooporność)

·         immunomodulującą (m.in. wydzielanie licznych cząsteczek wpływających na funkcję układu odpornościowego, zapalenie, rozwój i postęp miażdżycy)

·         Lipoliza – enzymatyczny proces rozkładu hydrolitycznego triacylogliceroli (trójglicerydów) przebiegający z udziałem lipaz w tkance tłuszczowej prowadzący do powstania kwasów tłuszczowych i glicerolu, które uwolnione do krwiobiegu, wychwytywane są przez większość tkanek i estryfikowane do acylogliceroli lub utleniane jako główne źródło energetyczne do dwutlenku węgla i wody.

Proces ten wykorzystuje się w medycynie estetycznej podczas zabiegu lipolizy iniekcyjnej. Zabieg polega na wstrzykiwaniu w wybrane miejsca substancji, które powodują rozkład komórek tłuszczowych i przyśpieszają ich metabolizm. Celem zabiegu jest redukcja nadmiaru tkanki tłuszczowej i modelowanie sylwetki.

Komórki zawierają tłuszcze w postaci rozproszonych w cytoplazmie pęcherzyków.

TKANKA GALARETOWATA

Występuje w pępowinie i w miazdze młodych zębów. Zawiera duże ilości kwasu hialuronowego, wytwarzanego przez fibroblasty, z których ta tkanka jest utkana. Występują w niej także włókna kolagenowe i nieliczne włókna sprężyste i siateczkowe.

TKANKA CHRZĘSTNA

Tkanka chrzęstna, potocznie chrząstka  tkanka łączna szkieletowa zbudowana z komórek chrzęstnych (chondrocytów) oraz amorficznej substancji międzykomórkowej składającej się z istoty podstawowej (kwas hialuronowy i proteoglikany), zwanej macierzą, i dużej ilości włókien białkowych (klejodajnych i sprężystych).

Tkanka chrzęstna razem z tkanką kostną stanowią tkanki podporowe. W porównaniu z kośćmi substancja międzykomórkowa chrząstki jest słabiej zmineralizowana i nie zawiera naczyń limfatycznych ani naczyń krwionośnych, wskutek czego odżywianie chondrocytów zachodzi wyłącznie drogą dyfuzji. Tkanka chrzęstna nie jest unerwiona.

Pokryta jest (poza powierzchniami stawowymi) dobrze unaczynioną tkanką łączną włóknistą zwartą: ochrzęstną. Odżywianie następuje na drodze dyfuzji z naczyń ochrzęstnej lub płynu stawowego. Chrząstka należy do tkanek o bardzo niskim metabolizmie.

Podział

W zależności od rodzaju i proporcji poszczególnych składników substancji międzykomórkowej wyróżnia się:

·         chrząstkę szklistą (cartilago hyalina) (niewiele włókien, dużo chondromukoidu, głównie kolagen typu II). W organizmie dorosłego człowieka z tkanki chrzęstnej szklistej zbudowane są: powierzchnie stawowe, większość chrząstek krtani, chrzęstne pierścienie tchawicy i oskrzeli oraz części chrzęstne żeber i przegroda nosa.

·         włóknistą (cartilago fibrosa) (liczne włókna kolagenowe, głównie kolagen typu I). Z tkanki chrzęstnej włóknistej zbudowane są: krążki międzykręgowe, element spojenia łonowego, łąkotki i przyczepy więzadeł i ścięgien do kości.

·         sprężystą (cartilago elastica) (zawiera głównie włókna elastyczne w postaci gęstej siatki), o różnych właściwościach fizycznych i funkcjach w organizmie. Z tkanki chrzęstnej sprężystej zbudowane są: małżowina uszna, przewód słuchowy zewnętrzny, trąbka słuchowa, nagłośnia oraz małe chrząstki krtani.

Dyfuzja – proces samorzutnego rozprzestrzeniania i przenikania się cząsteczek lub energii w każdym ośrodku 

Tkanka podporowa, tkanka szkieletowa, tkanka oporowa – rodzaj tkanki łącznej występujący głównie u kręgowców. Tworzy szkielet organizmu, zapewniając mu określony kształt i odporność mechaniczną. Istnieją dwa rodzaje tkanek oporowych: chrzęstna i kostna.

Włókna białkowe -  białka proste o strukturze włókienkowej stanowiące podstawowy materiał budulcowy organizmów zwierzęcych.

Występowanie:

·         szkielet

·         pancerze

·         paznokcie

·         rogi

·         skóra

·         ścięgna

·         włosy

·         pióra ptaków (kolagen, keratyna)

·         mięśnie (miozyna)

TKANKA CHRZĘSTNA

Chrząstka i kość należy do podporowych odmian tkanki łącznej. Jest to związane z faktem, iż charakteryzuje się sporą wytrzymałością mechaniczną.

§  Nie jest unaczyniona, tlen i substancje odżywcze dochodzą do jej komórek z naczyń położonych poza chrząstką.

§  Jest sztywna (dzięki istocie podstawnej) i sprężysta.

§  Przykłady występowania — tchawica i oskrzela.

§  Większość chrząstek przekształca się w kości.

§  Rodzaje (różne rodzaje i ułożenie włókien) — szklista, sprężysta, włóknista.

Chrząstka szklista

§  Komórki chrząstki — chondrocyty — usadowione są w jamkach istoty międzykomórkowej; posiadają 1 lub 2 jądra; syntezują między innymi GAG-i i białka.

§  Posiada kolagen w postaci włókien (około 40% masy suchej).

§  Woda stanowi około 70% masy.

§  Istota międzykomórkowa może być zasadochłonna (młoda chrząstka szklista) lub kwasochłonna (starsza chrząstka szklista).

§  Przykłady — powierzchnie stawowe, ściany krtani, tchawicy i oskrzeli.

Chrząstka włóknista

§  Niewiele substancji podstawnej.

§  Wiele równoległych pęczków włókien kolagenowych (typu I).

§  Przykłady — dyski międzykręgowe, spojenie łonowe.

Chrząstka sprężysta

§  Złożona z chondrocytów; dodatkowo w substancji międzykomórkowej występują cienkie włókna sprężyste.

§  Niewielka ilość włókien kolagenowych (typu II).

§  Jest podatna na zginanie.

§  Przykłady — krtań, nagłośnia, trąbka słuchowa, małżowina uszna.

TKANKA KOSTNA

Rodzaj tkanki łącznej podporowej. Tkanka kostna składa się z komórek (osteocytów, osteoblastów, osteoklastów) oraz substancji zewnątrzkomórkowej, która składa się z kolei z części organicznej – włókien kolagenu i innych białek oraz mineralnej (związki wapnia, magnezu i fosforu – głównie hydroksyapatyt).

KOMÓRKI SPOCZYWAJĄ W JAMKACH KOSTNYCH, WYPUSTKI ZAŚ W KANALIKACH KOSTNYCH, OTOCZONYCH PRZEZ BLASZKI KOSTNE. 

KOŚĆ Z ZEWNĄTRZ, Z WYJĄTKIEM POWIERZCHNI STAWOWYCH JEST OTOCZONA OKOSTNĄ. 

W ZALEŻNOŚCI OD UKŁADU BLASZEK KOSTNYCH:
- KOŚĆ ZBITA
- KOŚĆ GĄBCZASTA

POD WZGLĘDEM CHEMICZNYM, KOŚĆ SKŁADA SIĘ Z:
30%-50%  ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH
30%-35%  ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH
15%-40%  WODY

KAŻDA ZMIANA KSZTAŁTU I CZYNNOŚCI KOŚCI LUB TYLKO W ICH CZYNNOŚCI, PROWADZI DO ZMIAN W BUDOWIE WEWNĘTRZNEJ.

Podział

Tkankę kostną można podzielić na:

·         grubowłóknistą – włókna kolagenowe nie są uporządkowane, występuje u niższych kręgowców i zarodków wyższych kręgowców oraz w szwach i na styku ścięgien z kośćmi a także buduje kosteczki słuchowe

·         drobnowłóknistą (blaszkowatą) – włókna kolagenowe są skierowane w tym samym kierunku, co czyni komórki silniejszymi, występuje u dorosłych wyższych kręgowców). Substancja zewnątrzkomórkowa tworzy blaszki kostne. U ssaków wyróżnia się:

o    Istota zbita - zbudowana z blaszek kostnych składających się na osteony.

o    Istota gąbczasta - zbudowana z blaszek kostnych układających się w beleczki kostne.

Budowa

Chemicznie tkanka kostna zbudowana z materiałów kompozytowych, czyli ze składników organicznych tworzących osseinę, dzięki której kość jest sprężysta, oraz składników nieorganicznych, czyli soli wapnia i fosforu (dwuhydroksyapatytów), dzięki którym kość jest mocna, wytrzymała i twarda.

Tkanka kostna

§  Twardy (dzięki solom mineralnym) rodzaj tkanki łącznej.

§  Wytrzymała na odkształcenia.

§  Tworzy kości.

§  Pełni rolę ochronną tworząc elementy przestrzenne w organizmie.

§  Pochodzenie mezodermalne.

Elementy składowe tkanki kostnej

§  Substancja międzykomórkowa zawiera:

§  osteoid:

§  włókna kolagenowe (kolagen I syntezowany w osteoblastach),

§  organiczna substancja bezpostaciowa — głównie białka niekolagenowe;

§  substancję nieorganiczną (minerał kości) — ponad połowa masy tkanki, to hydroksyapatyt (krystaliczny minerał).

§  Komórki:

§  osteoblasty (komórki kościotwórcze) — wytwarzają elementy składowe substancji międzykomórkowej; kontrolują proces jej mineralizacji; wielkość około 25 mikrometrów; budowa biegunowa; posiadają liczne wypustki cytoplazmatyczne (w celu łącznia się z wypustkami innych osteoblastów); syntezują i wydzielają kolagen typu I i proteoglikany,

§  osteocyty (najwięcej) — powstają w wyniku mineralizacji osteoblastów; młode posiadają strukturę podobną do osteoblastów; dojrzałe są płaskie i mają bardzo słabo rozwinięte elementy takie jak aparat Golgiego czy szorstka siateczka śródplazmatyczna,

§  osteoklasty — rodzaj makrofagów; występują najczęściej na powierzchni kości; posiadają wiele jąder; wydzielają enzymy i fagocytują rozkładana kość (ich funkcją jest niszczenie kości) i rozkładają w lizosomach.

Tkanka grubowłóknista

§  Posiada wiele osteocytów i osteoidu.

§  Wiele grubych i nieregularnych pęczków włókien kolagenowych.

§  Występowanie:

§  u płodu i noworodka to pierwszy rodzaj tkanki kostnej,

§  u dorosłego m. in. w miejscach przyczepu ścięgien do kości.

Tkanka drobnowłóknista

§  Dojrzała forma tkanki.

§  Występuje w długich i płaskich kościach.

§  Posiada pojedyncze cienkie (1-4 mikrometrów) włókna kolagenowe typu I tworzące blaszki

§  Istota zbita:

§  charakteryzuje się dużą wytrzymałością mechaniczną,

§  zbudowana jest ze ściśle ułożonych osteonów — system Haversa — o średnicy około 200 mikrometrów i długości kilku minimetrów; osteony zawierają w środku naczynie krwionośne i nerw,

§  przestrzenie pomiędzy osteonami wypełnione są przez nieregularne blaszki kostne,

§  tworzy trzony kości długich a także zewnętrzną warstwę nasad i pozostałych kości.

§  Istota gąbczasta:

§  Złożona z blaszek kostnych tworzących beleczki, pomiędzy którymi znajduje się szpik kostny z naczyniami krwionośnymi,

§  występuje u nasady kości długich.

Tkanka mięśniowa

§  Złożona głównie z podłużnych komórek pochodzących z mezodermy.

§  Zasadnicza właściwość — kurczliwość (zmiana długości oraz zmiana napięcia).

§  Nie ma substancji międzykomórkowej (elementy mięśniowe połączone są ze sobą za pomocą tkanki łącznej wiotkiej).

Mięśnie poprzecznie prążkowane szkieletowe

§  Złożone z długich, cylindrycznych, wielojądrowych (około 75 na minimetr) komórek o długości do 100 mikrometrów.

§  Ich skurcze są krótkotrwałe, choć silne.

§  Cytoplazma komórki zawiera:

§  mikrofibryle — średnica około 2 mikrometry; tworzą pęczki; kurczą się,

§  cytosol,

§  liczne mitochondria.

§  Czynność tej tkanki jest zależna od woli (tylko nieliczne wyjątki).

§  Zbudowana jest z komórek, zwanych MIOCYTAMI poprzecznie prążkowanymi

§  Każdy miocyt zawiera SARKOPLAZMĘ i  WŁÓKIENKA KURCZLIWE (miofibryle) oraz liczne jądra, otoczony jest błoną komórką, zwaną SARKOLEMMĄ

§  MIOFIBRYLE zawierają liczne MIOFILAMENTY

§  W zależności od ilości SARKOPLAZMY, wyróżniamy:  WŁÓKNA BIAŁE, WŁÓKNA CZERWONE, KURCZĄCE się wolniej, ale bardziej odporne na zmęczenie.

§  Mechanizm skurczu:

§  z pęcherzyków końcowych uwolnione zostają jony wapnia — przenikają one do cytosolu, łącząc się jednostką C troponiny na aktynie i odsłaniając tym samym miejsca aktywne na aktynie. Główki miozyny łączą się z aktyną i przesuwają cienki w głąb sarkomeru — następuje skurcz,

§  główki miozyny odłączają się, potem to samo czynią jony wapnia, które wracają do pęcherzyków końcowych — następuje rozkurcz.

Mięśnie poprzecznie prążkowane serca

§  Występujący w sercu kręgowców.

§  Zbudowana z komórek mięśniowych sercowych.

§  Granice między poszczególnymi komórkami tworzą poprzeczne błony, zwane wstawkami.

§  Komórki mięśnia sercowego mają więcej sarkoplazmy niż komórki mięś. poprz. prążkowane.

§  Specjalnym rodzajem k. mięś. sercowego są komórki układu przewodzącego serca, mające jeszcze więcej sarkolemmy i jeszcze mniej miofibryli. Ich sarkoplazma zawiera szczególnie dużą ilość glikogenu.

§  Drugim odmiennym rodzajem komórek mięś. serc. są występujące w ścianie przedsionków komórki mioendokrynowe.

§  Złożone przede wszystkim z wydłużonych komórek (kardiomiocytów) oraz istoty międzykomórkowej (tkanka łączna + blaszki podstawne).

§  Jądra komórkowe ułożone są centralnie (u człowieka zazwyczaj jedno jądro).

§  Występują 3 rodzaje połączeń międzykomórkowych: desmosomy, obwódka zwierająca oraz neksus.

§  Czynność tej tkanki — niezależne od woli skurcze i rozkurcze; zmiany w czasie stężenia jonów wapnia (znajdujących się w zbiornikach gładkiej siateczki sakro plazmatycznej) mają rozkład normalny; w przypadku bardzo wysokiego stężenia (osiągnięcia wartości krytycznej) jony wapnia zaczynają przepływać do cytosolu, co daje sygnał do skurczu.

Tkanka mięśniowa gładka

§  Zbudowana z komórek o kształcie wrzecionowatym; to monokariocyty (posiadają jedno jądro, które w czasie skurczu zwija się).

§  Występowanie:

§  w ścianach naczyń krwionośnych,

§  w ścianach czy śluzówkach narządów jamistych i przewodów (np. przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, pęcherza moczowego, dróg rodnych), tworzą duże mięśnie (w ścianie macicy lub żołądka)

§  Działa niezależnie od woli.

§  Skurcze wywoływane są przez:

§  pobudzenie nerwowe,

§  substancje chemiczne,

§  rozciąganie,

§  spontanicznie — wywołane automatyzmem mięśnia.

§  Cytoplazma komórki mięśniowej nosi nazwę SARKOPLAZMY, znajdują się w niej WŁÓKIENKA KURCZLIWE (miofibryle), zbudowane z jeszcze mocniejszych włókienek, zwanych – MIOFILAMENTAMI.

§  Komórki układają się w pęczki lub błony mięśniowe, tworząc mięśnie gładkie, unerwione przez układ autonomiczny. Skurcze ich są powolne lecz długotrwałe, zmęczenie następuje powoli.

§  W czasie skurczu komórka ulega skróceniu i pogrubieniu.