ROKOKO miałam dodać wczoraj, ale z powodu przeprowadzki - nie wyrobiłam się. Dziś już późno, ale wiem, że są Osoby, które mocno wyczekują na ten wpis :) Swoją drogą, doba powinna mieć zdecydowanie 48h - wtedy MOŻE ze wszystkim bym się wyrobiła :) Ale już nie przedłużam - przechodzę do konkretów. Tak więc, przed Wami - ROKOKO :)
ROKOKO 1720-1790r.
Rokoko – to nurt stylistyczny okresu schyłkowego epoki Baroku, który stał się delikatnym przejściem z bram barokowego rozpasania w delikatniejsze wrota oświeconego świata. Rokoko w oryginalny sposób wiąże się z życiem francuskiego dworu królów Ludwika XV i Ludwika XVI, których stało się znakiem rozpoznawczym. Odznaczało się kameralnością, zmysłowością i sentymentalizmem. Cechowała go lekkość i dekoracyjność formy, wdzięk, brak moralistyki, luźna kompozycja, asymetria, płynność linii, a także obecność motywów egzotycznych. W tym czasie tworzyło wielu znakomitych artystów malarzy m.in. Francis Boucher, Honore Fragonard, Antoine Watteau, Jean Babtiste, Simeon Chardin. Malarstwo podzieliło się w tym okresie na dwie niezależne dziedziny: dekoracyjne i sztalugowe. W malarstwie sztalugowym przeważała problematyka pasterska i miłosna. Z pasją czerpano tematy z mitologii, gdzie najbardziej upodobano sobie boginię Wenus. Wracano do natury, częstokroć idealizowanej przez teatr, co miało decydujący wpływ na powstanie sielanki. Najwybitniejszym malarzem portretowym tamtych czasów był Nattier, który najchętniej portretował arystokratyczną płeć piękną pod postaciami bogiń, nimf czy kapłanek. Wytworzył on w ten oto sposób typ portretu zwany portretem mitologicznym. W Anglii reprezentantami Rokoka byli: J. Reynolds, T. Gainsborough i W. Hogarth, [1] [2] w Polsce natomiast m.in. Jan Bogumił Plersch[3], Jan Chrzyciciel Lampi.
Ideał
kobiecej urody na podstawie wybranych malarzy Rokoko
Dwór francuski
kreował nie tylko modę, ale także konkretyzował ideał urody kobiecej. Wzorem
stała się kobieta delikatna, krucha, o porcelanowo-mlecznej cerze, jasnych aczkolwiek mocno podkreślonych oczach, oraz intensywnie pomalowanych ustach.
Zwykle z wysoko upiętą koafiurą,
najczęściej peruczką, którą wybielano pudrem, bogato zdobiono perłami, drogimi
kamieniami, klejnotami, wstążkami,
ptasimi piórami, a nawet miniaturkami ludzi czy miniaturkami przedmiotów.
Fryzura bowiem nie tylko musiała pasować do sukni, ale także niejednokrotnie wyrażać
emocje, poglądy, sceny z życia lub co ważne - ukazywać status społeczny osoby.[4]
W Europie w II połowie XVIII wieku, kobiety coraz częściej zaczęły wystrzegać
się nielekkich peruk, włosy układały na
ramiona w grubych puklach loków, dopełnieniem stawał się zbyt dużych rozmiarów nakładany
na włosy kapelusz[5], który zdobiony był często
dekoracjami nawiązującymi do bieżących zdarzeń - czy to w polityce czy w
kulturze. W połowie XVIII w. kobiety
nosiły suknie dwuczęściowe, które stawały się prawdziwym ciężarem dla elegantki
tamtych czasów - suknia bowiem była na wielkim
stelażu, bo modne wówczas były szerokie biodra. W Polsce ze względu na
fiszbinowe usztywnienie, suknie rozpięte na panier nazywano rogówkami, choć
były modne także suknie zwane łokciowymi, które miały stelaż spłaszczony z
przodu i z tyłu. W modzie, były także obszerne bufki i haftowane białe,
kołnierzyki wokoło szyi. Osiemnastowieczne ubiory szyte były z wyśmienitych
tkanin, które przedstawiały przeogromną skalę kolorów i rozmaitość faktur.[6] Nieodłącznym rekwizytem każdej eleganckiej damy były
wachlarze, kolczyki z diamentowymi
wisiorkami, szpilki i zapony, które wkładano we włosy i na suknie. Modne panie,
by chronić dłonie używały mufek lub rękawiczek. W garderobie rokokowej
elegantki odnajdziemy jeszcze żakiety z
koronkowymi angażantami przy rękawkach, okrycia podbite futerkiem, szlafroczki,
bindy, czepeczki, naszyjniki czy koronkowe
buciki bez pięt (mulety). W tym czasie jeszcze nie różnicowano obuwia na prawy
i lewy. Obuwie codzienne wykonywano najczęściej ze skóry, bardziej szykowne z
jedwabiu.[7] [8] Pod
koniec XVIII wieku piękną kobietę charakteryzowała
szczupła sylwetka z talią osy. Dlatego eleganckie niewiasty w owym czasie nosiły
gorsety, które nie tylko podnosiły biusty, ale i upiększały okazałe dekolty. Wprawdzie
barokowa moda była niezwykle
zróżnicowana w zależności od kraju, gorsety rządziły niepodzielnie w całej
Europie. [9]
Co prawda wdzięk liczył się w tych czasach bardziej niż piękna prezencja
czy okazałość noszonego stroju, ale nie wypadało nie być na czasie w temacie
mody! Ideałem kobiety z okresu Rokoko we Francji była markiza de Pompadour, a w
Polsce urodziwa, jedna z piękniejszych Polek, a przy tym skandalistka Zofia
Potocka i przepiękna, choć o trudnym charakterze - Izabella z Czartoryskich
Lubomirska. Nie sposób jednak pominąć pięknej Anny Orzelskiej i
faworyty królewskiej Augusta II Mocnego, hrabiny Cosel.
Wszystkie niuanse, różne ważne szczegóły z życia ówczesnych kobiet - zauważali
artyści malarze tego okresu. Piękno i zarazem charakterność kobiet z tamtych
czasów - uderza z obrazów nad wyraz imponująco. Zachwycające urodą, a przy tym
niesamowicie bogate kobiety tamtych czasów malowali m.in. Louis de Silvestre, Jean-Baptiste Gautier
Dagoty, Maurice Quentin de la Tour, Marceli Bacciarelli,
Alexander Roślin, Adélaïde
Labille-Guiard, Thomas Gainsborough, Jan
Chrzciciel Lampi czy François Boucher a w Polsce Józef Faworski. Na przykładzie
kilku obrazów w/w artystów okresu Rokoko
pragnę przedstawić piękności tamtych czasów, by potwierdzić to co wcześniej
napisałam.
Jedną z piękniejszych kobiet tego
okresu była Anna Orzelska, nieślubne dziecko króla Augusta II i Henryki Renard.
Hrabina Anna Katarzyna Orzelska
nie otrzymała żadnego oficjalnego wykształcenia, co
nie było dla niej żadną przeszkodą we włączaniu się w pęd bujnego i rozwiązłego
życia na dworze Augusta II Mocnego. Piękna
hrabina wiodła dostanie życie, uwielbiała polowania, tańce, jazdę
konną, nie stroniła od używek
takich jak alkohol, tytoń, i jak na
barokową piękność przystało kochała romanse. Trzy lata po ślubie z
księciem Karolem Ludwikiem rozwiodła się i wyjechała do Wenecji, gdzie spędzała
życie jako rozwódka i skandalistka.[10]
Anna portretowana była przez wielu
artystów malarzy tej epoki m.in. przez Louis‘a de Silvestre, Rosalby
Carriera czy Antoine Pesne’a. Właśnie na przykładzie dzieła tego ostatnio
wymienionego artysty chcę przedstawić tę piękną i próżną kobietę. Portret Anny
Karoliny Orzelskiej[11]
Antonie Pesne’a znajduje się w pałacu w Nieborowie.
Portret Anny Orzelskiej z mopsem[12] 1728r. Antoine Pesne
A. Pesne, Portret Anny Orzelskiej, olej na płótnie,
(1728), 233×157cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
Jak widać z przedstawionego obrazu pani Orzelska ukazana jest o skórze jak alabaster,
mocno podkreślonych brwiach, oczach i ustach, dość wysoka, stoi na tle ogrodu. Ma zaczesaną do góry
fryzurę z opadającymi na czoło lokami, które są przybrane egretą z brylantów i
pereł. Bogata fantazyjnie uszyta suknia z granatowego aksamitu upięta jest na
rogówce. Suknia ma głęboki dekolt
wypełniony wstawką ze srebrzyście lśniącej tkaniny, ma modne rozcięcia w
spódnicy i w staniku, rękawy zaś wykończone ma koronkowymi mankietami. Na lewym
nadgarstku ta barokowa piękność założyła drogą bransoletkę, prawą ręką zaś
przytrzymuje pieska i laseczkę ogrodową. Tak ukazana kobieta wygląda na modną i zarazem bogatą jejmość tamtych
czasów.
Portret Anny
Constantii Reichsgräfin von Cosel [13] pokazuje
niezwykle urodziwą faworytę
króla.
Portret Anna Constantia Reichsgräfin von Cosel, pierwsza połowa XVIII wieku, Malarz nieznany
Malarz nieznany, Portret Anna
Constantia Reichsgräfin von Cosel, olej, pierwsza połowa XVIII
wieku,
Muzeum Łazienki Królewskie, Warszawa
Tę śliczną
metresę królewską malowało wielu artystów, ale historia czasami nieubłaganie
zapomina o nazwiskach mistrzów malarstwa, którzy stają się dla historii
anonimowi, tak też było z obrazem
słynnej z urody hrabiny Anny Konstancji. Baron Johan von Loen tuż po jej porzuceniu przez
króla, tak ją opisywał: „…Trudno o piękniejszą i bardziej wyniosłą postać.
Trawiąca ją zgryzota nadała jej twarzy bladość, a należała ona do (…) kobiet o sentymentalnej urodzie, miała
wielkie, czarne i żywe oczy, jasną karnację, piękne usta i doskonale
wyrzeźbiony nos (…) było w niej coś wielkiego i ujmującego…” Wrażenie jakie
robiła na mężczyznach nie było powodowane tylko jej urodą i zgrabną figurą, ale
także otwartością umysłu. Wszechstronne wykształcenie jakie otrzymała pomogło jej m.in. w
utrzymaniu przy sobie króla przez blisko 10 lat, a to niezwykle rzadko udaje się metresom królewskim. Interesowała ją matematyka, jazda konna, wybornie
strzelała. Zatem jak nietrudno się domyśleć, już jako młoda dziewczyna miała
multum wielbicieli.[14]
Portrait of the Marquise de Pompadour 1748-1755 r. Maurice Quentin de la Tour[15]
M. Q de Tour, Portrait of the Marquise de Pompadour,
M. Q de Tour, Portrait of the Marquise de Pompadour,
pastel na papierze szaroniebieskim naklejony na ramę
(1772-1755), 177×130cm, Luwr, Paryż
Markiza de Pompadour, została przez La Tour’a [16]przedstawiona
jako protektorka sztuki i artystów, jak
na to wskazują przeróżne atrybuty w jej otoczeniu. Mistrzostwo w traktowaniu materiału
sukni doskonale kontrastuje z zadumanym wyrazem twarzy tej pięknej kobiety. Ten
oficjalny portret nałożnicy króla Ludwika XV, potwierdza znaczącą rolę markizy w
ówczesnym życiu kulturalnym i artystycznym. Dla przypomnienia dodam, że urodziwa
markiza swą protekcją, wspaniałomyślnie otaczała wielu artystów, ale w
szczególności Bouchera, którego stała się muzą i natchnieniem.[17]
Portret
Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej pędzla Bacciarellego przedstawia jedną z
elegantszych i piękniejszych Polek przełomu epoki Baroku-Rokoka.
Izabela z Czartoryskich
Lubomirska [18] [19]1757r. Marceli Bacciarelli
M. Bacciarelli, Izabella z Czartoryskich Lubomirska, olej na płótnie,
(1757), 139x101cm, Muzeum w Pałacu, Wilanów
Portret Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej
pędzla Bacciarellego przedstawia jedną z elegantszych i piękniejszych Polek przełomu
epoki Baroku-Rokoka. Dumna i pewna
siebie księżna siedzi w zielonym aksamitnym fotelu, ma wysoką i upudrowaną na biało, fryzurę ze
spływającymi na ramiona długimi lokami, ozdobioną kwiatami pomarańczy i egretą
z niebiesko-białych piór strusia. Jej
alabastrowa skóra, duże i mocno podkreślone oczy i brwi, lekko zaróżowione policzki,
czerwone usta, są typowe dla stylu Rokoko. Na
szyi widoczna jest koronkowa binda, którą spięła klejnotem. Suknia z
błękitnego atłasu z ciemniejszym bawetem
przyozdobionym rzędem modrych kokardek i głębokim kwadratowym dekoltem
wykończonym białą koronką świadczy o tym, że kobieta śledziła panującą modę.
Lekkość sukni jest zauważalna, bo składa się ze spódnicy bez usztywnienia i bufiastych rękawków spiętych błękitnymi kokardkami i
wykończonymi angażantami. Na lewe ramię
narzucony ma płaszcz koloru purpury
podbity jak nietrudno się domyśleć gronostajami. W lewej dłoni trzyma gałązkę
kwitnącej pomarańczy. Prawą dłonią
dotyka łaszącego się charta.[20]
Portret damy in Blue[21] [22]
około 1770 r. Thomas Gainsborough
T. Gainsborough. Dama w błękicie. olej na płótnie,
(około1770), 76x 64cm, Ermitaż, Petersburg
Czytająca
dziewczyna [23] [24] 1776r. Jean-Honoré Fragonard
J. H. Fragoanrd. Czytająca dziewczyna. olej na
płótnie,(1776), 82x65cm,
Waszyngton, National Gallery of Art
Dzieło autorstwa
Jean-Honoré Fragonarda zatytułowane Czytająca dziewczyna jest jednym z najsłynniejszych arcydzieł stylu Rokoko w
skali światowej. Niewątpliwie malarz ukazał w nim urodę portretowanej kobiety, czarowną
moc kobiecej intymności i mistrzostwo swego talentu.
Portret Georgiana, Duchess of Devonshire [25] [26] 1783r.
Thomas Gainsborough
T. Gainsborough. Portret Georgiana, Duchess of Devonshire, olej na płótnie , (1783), 146,5x235,6cm.
Narodowa Galeria Sztuki w Waszyngtonie (National Gallery of
Art)
Georgiana brytyjska
arystokratka, w czasach sobie współczesnych była nie tylko królową
arystokratycznych salonów. Znana bowiem była również ze swej niewątpliwej
urody. Piękna księżna prowadziła bujne
życie towarzyskie, gromadziła wokół siebie wielu, znaczących reprezentantów świata literatury i polityki.[27]
Zofia Konstantynowna
Glavani, jest niekwestionowaną pięknością polskiego Baroku. Emanująca kobiecością
„przecudowna Zofija” – była trzecią żoną Stanisława Szczęsnego, najmożniejszego
magnata Rzeczypospolitej. Wysoka
brunetka o dużych czarnych jak heban oczach i szczupłej budowie ciała –
wg wielu jej współczesnych zbliżała się do wzorca modelowej urody o antycznym
dziedzictwie. Przez jej współczesnych była porównywana do Fryne, a nawet do
Wenus. Zofia Potocka uchodziła niemalże za symboliczną femme fatale czasów
w których żyła, istotę o tyleż piękną co przewrotną i zdecydowanie bez
granic próżną.[28] Od stambulskiej kurtyzany, słynnej metresy wielu osobistości, nawet
szpiega, stała się ulubienicą europejskich salonów. Znana nie tylko z
niekwestionowanej urody, ale i z braku skrupułów. Na salony weszła jako żona Józefa
Witta. Zaraz po ślubie młoda para wyjechała w podróż. Właśnie w czasie tej podróży, gdzie się tylko pojawili
budziła wszędzie zachwyt niezwykłą urodą. W tym czasie została okrzyknięta najpiękniejszą kobietą
Europy, choć była wówczas w zaawansowanej ciąży.[29]
Portret Zofii Potockiej [30] [31] 1780-1790r. Jan Chrzciciel Lampi Starszy
J. Ch. Lampi, Portret Zofii Potockiej, olej, (1780-1790), Zbiory nieznane
J. Ch. Lampi, Portret Zofii Potockiej, olej, (1780-1790), Zbiory nieznane
Przykłady innych obrazów:
Maria Amalia Krystyna, 1738r. Louis de Silvestre
L. de Silvestre, Portrait of the Princess Maria Amalia of Saxony in Polish costume, olej na płótnie, (1738), 181×260cm Museo del Prado, Madryt
Portrait of Marie-Antoinette of Austria 1775r. Jean-Baptiste Gautier Dagoty
J.B. Gautier Dagoty, Portrait of Marie-Antoinette of
Austria, olej na płótnie, ( 1775), 160×128cm, Wersal, Paryż
Portret Madame de Pompadour 1756r. Francois Boucher
F.Boucher, Portret Madame de Pompadour. olej na
płótnie, (1756), 201x157cm,
Alte Pinakothek museum, München, Germany
Marquis de Caumont-La Force 1767r., Francois-Hubert Drouais
F.H. Drouais h . Marquis de Caumont-La Force . olej na
płótnie, (1767), 39x31cm, Francja
Maria Feodorovna of Wuttemberg, Empress of Russia 1777r., Alexander Roslin
A. Roslin, Portret Wielkiej Księżnej Marii Fiedorowny, olej na płótnie,
(1777), 265×178cm, Hermitage Museum, Rosja
Portret Jekateriny Samojlowej 1792/96r. Jan Chrzciciel Lampi Starszy
J. Ch. Lampi Starszy. Portret Jekateriny Samojlowej, olej na płótnie, (1792/96), 104,5x82,5cm,
Muzeum Ermitaż, St. Petersburg
Portret Wiktorii ze Skotnickich Madalińskiej, żony generała Józefa Antoniego,
1792r. Józef Faworski
J. Faworski. Portret
Wiktorii ze Skotnickich Madalińskiej, żony generała Józefa Antoniego, olej na
płótnie,
(1792), 74x59cm, Muzeum Narodowe w Warszawie.
[1] Rokoko. [online]. [Dostęp: 07 luty 2013].
Dostępny w Internecie : < http://pl.wikipedia.org/wiki/Rokoko>
[2] Rokoko. [online].
[Dostęp: 07 luty 2013]. Dostępny w Internecie :
http:<//www.magazynsztuki.pl/rokoko/>
[3] Rzeczpospolita. Weekend. Malarz o reporterskich
umiejętnościach. [online]. [Dostęp: 01
kwietnia 2013]. Dostępny w Internecie :
http:<//www.rp.pl/artykul/926702.html>
[4] Co się nosiło w XVIII wieku? [online].
[Dostęp: 09 luty 2013]. Dostępny w Internecie : <http://
historiamody.cba. pl/cosinosi.htm>
[5]Włosy w Rokoko. [online]. [Dostęp: 09 luty 2013].
Dostępny w Internecie : http:<//www.handsomemen. pl/wlosy, fryzjerstwo,wlosy_w_rokoko.html>
[6]To i owo o modzie. Tkaniny. [online]. [Dostęp: 09 luty 2013]. Dostępny w Internecie :
http:<//www.wilanow-palac.pl/files/70_toiowo-sites-tkaniny.html>
[7]I. Turnau, Kultura materialna oświecenia w rysunkach
Daniela Chodowieckiego.Wrocław. Zakład Narodowy i Ossolińskich. 1968
[8] Ubiory kobiece w Polsce za panowania Augusta III 1733
- 1763 [online]. [Dostęp: 09 luty 2013]. Dostępny w Internecie :
<http://ubioryhistoryczne.blox.pl/html/1310721,262146,14,15.html?2,2010>
[9]J.
KITOWICZ, OPIS OBYCZAJÓW ZA PANOWANIA AUGUSTA III. [online]. [Dostęp: 09 luty
2013]. Dostępny w Internecie: <http://literat.ug.edu.pl/kitowic/index.htm>
[10]P. Smykała, R. Kubik, Ród Renardów: [online]. [Dostęp: 03 luty 2013].
Dostępny w Internecie : http:<//www.
strzelecopolski.pl/rod-renardow>
[11]A. Pesne, Portret Anny Orzelskiej. Olej na płótnie, (1728), 233×157cm, Muzeum
Narodowe, Warszawa, Polska
[12] A. Pesne, Portret Anny Orzelskiej. [il.] [online]. [Dostęp: 03 luty 2013].
Dostępny w Internecie: <http:// upload.
wikimedia.org/wikipedia/commons/9/96/Pesne_Anna_Orzelska.jpg>
[13] Malarz nieznany, Portret Anna Constantia Reichsgräfin von Cosec. Olej, pierwsza połowa XVIII wieku, Muzeum
Łazienki Królewskie, Warszawa, Polska
[14]M. Goetz. Hrabina Cosel między prawdą a fikcją. [il.] [online]. [Dostęp: 10 luty 2013].
Dostępny w Internecie :
http:<//www.obliczakultury.pl/publicystyka/felietony-i-eseje/2773-hrabina-cosel-miedzy-prawda-a-fikcja>
[15] M. Q de Tour, Portrait of the Marquise de Pompadour. Pastel
na papierze szaroniebieskim naklejony na ramę (1772-1755), 177×130cm, Luwr, Paryż,
Francja
[16] M. Q de Tour, Portrait of the Marquise de Pompadour . [il.] [online]. [Dostęp: 09
luty 2013]. Dostępny w Internecie :
<http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pompadour6.jpg>
[17]F.Boucher, Portret Madame de Pompadour [w:] Historia
sztuki 1000-2000 Red. Alain Mérot, wyd. Arkady;
1995, s.302-303. ISBN 83-213-3974-3
[18] M. Bacciarelli, Izabella z Czartoryskich Lubomirska.
Olej na płótnie, (1757), 139x101cm,
Muzeum w Pałacu, Wilanów, Polska
[19] M. Bacciarelli, Izabella z Czartoryskich Lubomirska [il.] [online]. [Dostęp: 09 luty 2013].
Dostępny w Internecie :
http:<//www.wilanow-palac.pl/galeria/13303/0/foto/0>
[20]A. Straszewska. O idealnym stroju „ślubnym” Izabeli
Czartoryskiej. [online]. [Dostęp: 09
luty 2013]. Dostępny w Internecie :
http:<//www.wilanow-palac.pl/o_idealnym_
osiemnastowiecznym_stroju_slubnym_izabeli_lubomirskiej.html>
[21] T. Gainsborough, A Woman in Blue. [il.]
[online]. [Dostęp: 09 luty 2013]. Dostępny w Internecie
: <http:// rusava. me/high-resolution-paintings-and-drawings-from-the-state-hermitage-museum/thomas-gainsborough-a-woman-in-blue>
[22] T.
Gainsborough, Dama w błękicie. Olej na płótnie, (około1770), 76x 64cm, Ermitaż,
Petersburg, Rosja
[23] J. H. Fragoanrd. Czytająca dziewczyna [il.] [online]. [Dostęp: 11 luty 2013].
Dostępny w Internecie :
<http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/69/Fragonard%2C_The_Reader.jpg>
[24] J. H. Fragoanrd. Czytająca dziewczyna. Olej na płótnie,(1776), 82x65cm, Waszyngton,
National Gallery of Art.
[25] T. Gainsborough.
Portret Georgiana, Duchess of
Devonshire. Olej na płótnie, (1783), 146,5x235,6cm. Narodowa Galeria Sztuki w Waszyngtonie
(National Gallery of Art)
[26] T. Gainsborough.
Portret Georgiana, Duchess of
Devonshire . [il.] [online]. [Dostęp: 23 luty 2013].
Dostępny
w Internecie :
<http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Thomas_Gainsboroguh_
Georgiana_Duchess_ of_ Devonshire_ 1783. jpg &filetimestamp=20060330070946>
[27] T. Gainsborough.
Portret Georgiana, Duchess of
Devonshire [online]. [Dostęp: 23 luty 2013]. Dostępny w Internecie :
<http://pl.wikipedia.org/wiki/Georgiana_Cavendish>
[28] H. Widawka. Perły pięknej Zofii. [online]. [Dostęp: 09 luty 2013].
Dostępny w Internecie :
http:<//www.wilanow-palac.pl/perly_pieknej_zofii.html>
[29] J. Łojek: Dzieje pięknej
Bitynki. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1982. ISBN 83-211-0337-5
[30] J. Ch. Lampi, Portret Zofii Potockiej. Olej,
(1780-1790), Zbiory nieznane
[31] J. Ch. Lampi, Portret Zofii Potockiej, [il.] [online]. [Dostęp: 09 luty 2013].
Dostępny w Internecie :
<http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Zofia_Wittowa_Potocka.jpeg&filetimestamp=20100320224310>
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz