WYBRANE ZAGADNIENIA KLINICZNE - CZĘŚĆ 3

CHOROBY SERCOWO-NACZYNIOWE:

Choroby układu krążenia stanowią w Polsce główną przyczynę zgonów (ok. 48% wszystkich zgonów w PL).

Do najczęściej występujących chorób sercowo-naczyniowych zaliczyć można:

ð Zawał serca, czyli uszkodzenie serca, spowodowane ostrym niedokrwieniem. Przyczyną zawałów w większości przypadków jest znaczne zwężenie lub zamknięcie naczynia wieńcowego, spowodowane np. miażdżycą.

ð Udar mózgu, wyróżniamy:

- udar krwotoczny (pęknięty tętniak)

- udar niedokrwienny

ð Nadciśnienie tętnicze, główny objaw podwyższone ciśnienie tętnicze, przekraczające 140/90

ð Miażdżycę

ð Niewydolność żylną – utrwalone zaburzenie odpływu krwi żylnej z kończyn dolnych

(Tętniak – poszerzone naczynie tętnicze.)

CZYNNIKI I GRUPY RYZYKA

Do głównych czynników chorób sercowo-naczyniowych, zaliczamy:

ð Palenie tytoniu

ð Podwyższone ciśnienie tętnicze krwi

ð Wysokie stężenie cholesterolu

ð Brak aktywności fizycznej

INNE CZYNNIKI:

ð Nadwaga i otyłość

ð Współistnienie innych chorób, np. cukrzyca, alkoholizm, stres

Statystyki umieralności wśród kobiet są wyższe niż u mężczyzn.

JAK ZAPOBIEGAĆ?? JAK ŻYĆ??

- odpowiednia dieta

- systematyczna aktywność fizyczna

- ograniczenie spożycia alkoholu

- rzucenie palenia

- zmniejszenie stresu

PAMIĘTAĆ TRZEBA O:

- MIERZENIU CIŚNIENIA KRWI

- POZIOMU CHOLESTEROLU

- POZIOMU CUKRU WE KRWI

ZAWAŁ SERCA

Jest bezpośrednim stanem zagrożenia życia. Do zawału dochodzi w momencie, gdy jedno bądź kilka naczyń, które doprowadzają krew, zostaje zablokowanych, wskutek tego, obszar serca zostaje objęty martwicą, prowadząc do zaburzeń jego pracy, aż do nagłego zatrzymania krążenia.

OBJAWY ZAWAŁU SERCA:

ð  BÓL W KLATCE PIERSIOWEJ, BARDZO SILNY, NARASTA

ð DUSZNOŚĆ, MOŻE TOWARZYSZYĆ KASZEL (W SKRAJNYM PRZYPADKU PIENISTA WYDZIELINA)

ð  OSŁABIENIE

ð  ZAWROTY GŁOWY

ð  STAN PRZEDOMDLENIOWY LUB OMDLENIE

ð  KOŁATANIE SERCA

ð  BÓL BRZUCHA Z NUDNOŚCIAMI I/LUB WYMIOTAMI

ð  NIEPOKÓJ I LĘK PRZED ŚMIERCIĄ

ð  SKÓRA MOŻE BYĆ BLADA, POKRYTA POTEM

ð  BÓL ZAMOSTKOWY PIEKĄCY, BĄDŹ KŁUJĄCY, MOŻE BYĆ:

- ciągły                 trwa ok. 20 min

-stały                    trwa ok. 20 min

-nawracający        trwa ok. 20 min

PIERWSZA POMOC

Pomóc zająć najwygodniejszą pozycję, nieustannie być wsparciem psychicznym, rozluźnić ubranie, wezwać służby medyczne.

UDAR MÓZGU


poniższe informacje pochodzą ze strony: www.poradnikzdrowie.pl

1.    Udar mózgu – rodzaje

o    udar niedokrwienny

inaczej zawał mózgu, to najczęściej występująca postać udaru mózgu. Stanowi 70-80% wszystkich jego przypadków. Jego przyczyną jest niedokrwienie, czyli nagłe zatrzymanie dopływu krwi do mózgu. Do niedokrwiennego udaru mózgu dochodzi, gdy skrzep krwi lub blaszka miażdżycowa zatka wnętrze naczynia, które doprowadza krew do mózgu.

o    udar krwotoczny

powstaje wskutek rozerwania naczynia mózgowego, powodując wynaczynienie krwi w obrębie mózgowia. Krew poza naczyniami całkowicie niszczy tkanki, z którymi się styka. Stanowi ok. 15% przypadków udaru mózgu.

Wyróżnia się dwa rodzaje udaru krwotocznego:

a) krwotok śródmózgowy - powstaje w wyniku pęknięcia tętniczki mózgowej
b) krwotok podpajęczynówkowy - to wylanie się krwi do przestrzeni otaczającej mózg

o    udar żylny

Jest wynikiem zakrzepicy żył mózgowych lub zatok żylnych opony twardej. Występuje bardzo rzadko.

o    mikroudar (mały udar, mini udar)

(inaczej mały udar, mini udar, przemijające niedokrwienie mózgu) to schorzenie związane z nagłym zaburzeniem dostarczania krwi do mózgu.

Chociaż objawy ustępują dość szybko, nawet w ciągu godziny, mogą wystąpić kilkakrotnie i są zwykle zwiastunem dużego udaru. Szacuje się, że u co piątej osoby po miniudarze prawdziwy udar może wystąpić w ciągu kilku dni lub tygodni.

2.    Udar mózgu – objawy

·         niedowład, porażenie lub zaburzenia czucia połowicze (występujące tylko po jednej stornie ciała)

·         zaburzenia mowy (mowa niewyraźna, bełkotanie, utrata zdolności mówienia, trudności w zrozumieniu mowy)

·         zaburzenia widzenia – charakterystyczne jest niedowidzenie na jedno oko lub niedostrzeganie połowy pola widzenia (prawej lub lewej). Może pojawić się także podwójne widzenie

·         zawroty głowy i bóle głowy z uczuciem wirowania otoczenia, z towarzyszącymi nudnościami, wymiotami

·         zaburzenia równowagi

– Najczęstsze objawy w tzw. ostrej fazie udaru mózgu to objawy motoryczne, a więc niedowłady kończyn, ręki lub nogi, albo jednocześnie górnej i dolnej kończyny najczęściej po tej samej stronie. Objawem udaru jest także asymetria dolnej części twarzy w zakresie ust. Kącik ust jest obniżony po jednej stronie, fałd nosowo-wargowy wygładzony i to również powoduje bardziej niewyraźną mowę. 

Objawy udaru mózgu nie u każdego pojawiają się od razu. Najpierw mogą wystąpić objawy ostrzegawcze. Jest to tzw. mały udar, znany także pod nazwą przemijającego niedokrwienia mózgu. Objawy małego udaru utrzymują się zwykle 15-60 minut, najdłużej 24 godziny i same ustępują całkowicie. Co piąty chory ma objawy ostrzegawcze, zanim zachoruje na udar dokonany.

3.    Udar mózgu – skutki

- niepełnosprawność ruchowa (25‒50% przypadków) - zwłaszcza niedowład połowiczy, a także zaburzenia napięcia mięśniowego

- zaburzenia procesów poznawczych (30‒35% przypadków) - zaburzenia pamięci, otępienie, zaburzenia koncentracji uwagi, zaburzenia postrzegania

- zaburzenia emocjonalne (25‒60% przypadków) - apatia lub depresja, przymusowy śmiech lub płacz, stany maniakalne, napady lęku lub lęk uogólniony

- napady padaczkowe (3‒30% przypadków) - napady wczesne lub późne

- powikłania ogólnoustrojowe - zakażenia dróg moczowych, odleżyny,zapalenia płuc, powikłania zakrzepowo-zatorowe

- ograniczenie aktywności społecznej (zależnie od stopnia niesprawności) - utrata dotychczasowego statusu społecznego, obniżenie stopy życiowej, izolacja od otaczającego świata

4.    Udar mózgu - pierwsza pomoc

Jeżeli dostrzeżesz ww. objawy u bliskiej ci osoby, poproś, aby:

·         uśmiechnęła się - jeśli widzisz, że podnosi tylko połowę ust, druga część twarzy może być porażona

·         jednocześnie podniosła nad głowę obie ręce - Gdy nie może tego zrobić, masz dowód, że niedowład objął połowę ciała

·         powtórzyła proste zdanie, np. dziś jest ładna pogoda. Jeśli mówi niewyraźnie lub wcale nie może wykrztusić słowa, może to oznaczać udar

Wtedy postępuj wg. następującej instrukcji:

·         1. wezwij pogotowie ratunkowe, nie podawaj poszkodowanemu ani picia, ani jedzenia

·         2. jeśli poszkodowany jest przytomny, ułóż go w wygodnej dla niego pozycji

·         3. jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, ułóż go w pozycji bocznej ustalonej

5.    Udar mózgu - przyczyny i czynniki ryzyka

Wśród czynników ryzyka udaru mózgu wyróżnia się te niemodyfikowalne (na które nie mamy wpływu) i czynniki ryzyka, na które mamy wpływ. 

Najważniejszy i najczęstszy czynnik ryzyka udaru mózgu to nadciśnienie tętnicze. Ustawienie ciśnienia tętniczego w granicach ideału (120/80 mm Hg) obniża ryzyko udaru aż o 30-40 proc.

Czynniki ryzyka, na które nie mamy wpływu	Czynniki ryzyka, na które mamy wpływ
·         wiek (powyżej 55 lat – nie oznacza to, że młode osoby nie zapadają na udar, tylko że częstość występowania udarów rośnie z wiekiem) ·         płeć (częściej u kobiet niż u mężczyzn) ·         rasa (częściej chorują osoby rasy czarnej) ·         czynniki genetyczne	·         nadciśnienie tętnicze ·         choroby serca (migotanie przedsionków, wady serca) ·         palenie papierosów ·         cukrzyca ·         choroby naczyń (zwłaszcza zaawansowana miażdżyca) ·         zaburzenia gospodarki lipidowej ·         otyłość lub duża nadwaga ·         zespół bezdechu sennego ·         nadużywanie alkoholu

6.    Udar mózgu – diagnostyka

Pacjent z udarem mózgu powinien trafić jak najszybciej na oddział neurologiczny, dysponujący tomografem komputerowym, aby w ciągu kilku godzin otrzymać specjalistyczną pomoc. Badanie tomograficzne jest niezwykle ważne, ponieważ pozwala zobaczyć obszar mózgu dotknięty choroba i określić jej rodzaj. Jeśli nie można wykonać tomografii, robi się punkcje lędźwiową, czyli pobiera specjalną igłą płyn mózgowo- rdzeniowy.

USG dopplerowskie pozwala ocenić stan tętnic szyjnych, które mogą być zablokowane przez zator. Sprawdza się również poziom krzepliwości krwi. Jeżeli chory jest przytomny, wykonuje się też badanie neurologiczne (sprawdza się poprawność odruchów, ocenia siłę i sprawność mięśni, bada reakcje źrenic na światło). To wszystko pozwala precyzyjnie wyznaczyć obszar zniszczenia mózgu.

7.    Udar mózgu – leczenie

W przypadku udaru krwotocznego jest mało metod skutecznego leczenia, jednak w przypadku udaru niedokrwiennego jest duża szansa na wyleczenie, o ile pacjent szybko trafi do szpitala.

W przypadku udaru niedokrwiennego mózgu podaje się lek, który rozpuszcza skrzeplinę. Szybka i skuteczna interwencja daje pacjentowi szanse na odzyskanie mowy i siły mięśniowej w porażonych kończynach. Jeżeli chory otrzyma lek w ciągu ok.  3 godzin od wystąpienia objawów udaru, istnieją duże seanse na zminimalizowanie neurologicznych powikłań choroby, głównie niedowładów i zaburzeń mowy.

Zazwyczaj chory leży w szpitalu 3 tygodnie. To czas, który decyduje o przyszłości, czyli sprawności intelektualnej i fizycznej. To też okres, gdy najszybciej przebiega regeneracja organizmu. Później wszystkie zmiany cofają się znacznie wolniej.

Ważna jest także odpowiednia dieta po udarze. Badania wykazują, że u części pacjentów o przebytym udarze stwierdza się cechy niedożywienia, które istotnie zwiększa ryzyko występowania powikłań po udarze, takich jak, np.  infekcje i odleżyny. Utrata masy mięśniowej utrudnia podjęcie skutecznej rehabilitacji i przedłuża czas pobytu chorego w szpitalu. Niedożywienie zmniejsza szanse na odzyskanie sprawności po udarze, zwiększa też ryzyko zgonu.

przyda się znać…

Można w dużym stopniu zapobiec uszkodzeniu mózgu, jeśli pacjent trafi do szpitala w ciągu ok. 2 godzin od wystąpienia udaru. Jest jeszcze szansa na udrożnienie zamkniętego naczynia mózgowego i przywrócenie krążenia w obszarze, który wprawdzie jest niedokrwiony, ale wciąż jeszcze żywy. Po 5–6 godzinach dochodzi do trwałych i nieodwracalnych zmian w tym obszarze mózgu, który uległ niedokrwieniu.

8.    Udar mózgu - rehabilitacja po udarze mózgu

Rehabilitacja po udarze mózgu rozpoczyna się w oddziale neurologicznym lub udarowym często już w dniu przyjęcia do szpitala i jest kontynuowana w oddziale rehabilitacyjnym, w przychodni lub – jeśli zachodzi taka konieczność – w domu chorego. Rehabilitacja jest szansą dla wielu pacjentów dotkniętych udarem mózgu na powrót do normalnego i aktywnego życia.

9.    Udar mózgu – zapobieganie

1.      Kontrola ciśnienia tętniczego - zaleca się utrzymywanie wartości ciśnienia tętniczego poniżej 140/90 mm Hg, a u osób obciążonych cukrzycą i chorobami nerek do 130/80 mm Hg

2. Nie pal tytoniu i nie pij alkoholu

3. U osób pijących alkohol zaleca się ograniczenie jego spożycia najwyżej do 2 drinków dziennie u  mężczyzn i 1 u kobiet.

4. Zwiększ aktywność fizyczną - skutkuje to zmniejszeniem zapadalności na schorzenia sercowo-naczyniowe, także udar mózgu. Rekomendowany jest regularny wysiłek fizyczny, umiarkowanie intensywny, przez min. 30 minut dziennie (szybki marsz, jogging, jazda na rowerze, aerobik).

5. Stosuj dietę ubogą w sód i bogatą w potas (sprzyja redukcji nadciśnienia tętniczego), częste spożywanie owoców i warzyw oraz ograniczenie tłuszczów zwierzęcych.

6. Trzymaj wagę ciała w normie. Jeśli masz nadwagę lub otyłość, zrzuć zbędne kilogramy - szczególnie, że jest otyłość lub nadwaga jest powiązana z innymi czynnikami ryzyka jak nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia, cukrzyca.

7. Kontroluj poziom cukru we krwi

8. Ogranicz stres.

PODSUMOWANIE: